ACHTERGROND – De beweging naar ‘Disabled Led Theatre’

Op de golven van de emancipatiebewegingen in de jaren 60 en 70, (Martin Luther King, homobeweging, vrouwenbeweging) kwam als laatste de emancipatiebeweging van mensen met een handicap op gang. Gesteund door hun populariteit als helden van het volk gingen jonge Amerikaanse gehandicapte soldaten uit Vietnam voorop in de strijd en claimden goede uitkeringen, goed wonen en een eigen plek in de samenleving.

Dit leidde in met name de Engelstalige landen tot essentiële verbetering van de positie van mensen met een handicap.

Dit streven kwam ook terug bij de mensen met een handicap die kunst wilden maken, beeldende kunst, muziek, literatuur of podiumkunsten. Met een strijdbaarheid, gevoed door de mentaliteit van de eerste “vechters”, die gewond terugkwamen uit Vietnam en hun positie opeisten, veroverden verschillende kunstenaars en groepen met mensen met een handicap de kunstwereld. Zo ontstonden vanaf de jaren zeventig de eerste theatergroepen met mensen met een handicap. Dat gebeurde in America, Canada, Verenigd Koninkrijk, Australië en Nieuw Zeeland. Daarna volgden Scandinavië en de meeste landen in Europa.

Al deze groepen maken theatervoorstellingen met mensen met en zonder handicap op professioneel niveau. In de meeste gevallen gaat het om oprichters met een handicap en het doel van al deze groepen is tweeledig: voorstellingen van hoge kwaliteit maken en aantonen dat mensen met een handicap net zoals iedereen thuis horen in de professionele kunsten. Tegenwoordig wordt er vaak gesproken van Disabled Led Theatre.  

In veel landen om ons heen kunnen theatergroepen die Disabled Led Theatre maken, rekenen op steun van de overheid of van private fondsen. Dat maakt dat die groepen zich kunnen ontwikkelen en hun plek in het reguliere theaterbestel hebben veroverd. Er zijn ook specifieke festivals waar Disabled Led Theatre getoond wordt zoals Cripfest, Dadafest, Festival Orphee of bij de opening van de Paralympics en het tweejaarlijkse festival Unlimited in Londen.

Al deze groepen ontwikkelden hun eigen manieren om theater te maken. Vanuit het inzetten van hulpmiddelen als gebarentaal, audiodescriptie, boventiteling en visueel theater ontwikkelden een aantal groepen Creative Access waarbij deze hulpmiddelen als creatieve bron worden gebruikt. Op die manier ontstaan er voorstellingen als “Wendy Hoose”, die in 2015 succesvol op het Edinburgh festival speelde waarin animaties en gebarentaal onderdeel zijn van de voorstelling en waarbij audiodescriptie en boventiteling als dramatische personages de voorstelling van commentaar voorzien.